Bir çok insan internetteki yerli ve yabancı onlarca forumda "bu vites kolları ne işe yarar" diye soruyor. Bazıları da 20 vitesli bir şanzımanı duyunca 6'dan 7'ye, 8 - 9 -10. vitesten 20'ye kadar vitesleri atarak devam edeceğini zannediyor. Gaza sonuna kadar bastığında saatte ancak 1 kilometre gidebileceği bir vites olduğunu öğrenen bazı meraklılarsa onunla ağır yükler çekebileceğini düşünüyorlar. Oysa tam olarak böyle değil.
Bizim Türk insanında bilgi karışıklığı nispeten fazla. Diğer milletlerdeki durum bizden biraz daha derli toplu duruyor, fakat onlar da her şeyi halletmiş değiller. Yazıktır deyip bu yazının İngilizce versiyonunu da hazırladım.
İnternette günler boyu arama yaparak on binlerce bilgi kırıntısını cross check edip pure bir bilgi ve kanaat oluşturmanın zorluğunu iyi bildiğimden, belki kafasındaki sorulara cevap bulamamışları veya bu işin meraklılarını onca zahmetten kurtarırım düşüncesiyle hazırlıyorum bu yazıları.
Bendeniz kendi insanımıza inanırım, sadece biraz toparlanmamız gerekiyor. Yazılar belki bu toparlanmaya katkı sağlar diye ümidim var.
Şimdi, başlığını attığım meseleye hızlıca giriş yapayım, anlaya anlaya gidelim.
Unimog araçlarda bir çok farklı opsiyon mevcuttur. Bu opsiyonların bir kısmı müstakil opsiyonlardır, tek başlarına bir araçta bulunabilirler. Bir kısmı ise diğer opsiyonların mevcudiyetine bağlı opsiyonlardır, bağlı oldukları opsiyonlar mevcutsa ancak o zaman bir opsiyon olarak bulunabilirler.
Çok çeşitlilik ve farklılık vardır, kolayca şu model şudur diyemezsiniz, satın aldığınız araç tam istediğiniz bir araç çıkmayabilir.
Motor, şanzıman ve aks üçlüsü iyi anlaşılmalıdır, bu belli hataların yapılmasını önler.
Bu yazının konusu yuvarlak kupa Unimog 416'da kullanılan şanzımanlar, vitesler ve son süratler.
Unimog 406 için de benzer bir başlıkta ayrı bir yazı hazırladım, 406'yı merak edenler buradan okuyabilirler.
"Unimog 406-416 serisinde kaç çeşit şanzıman var" sorusunun cevabına geçmeden, "kaç çeşit motor-şanzıman aktarma tipi var"sorusuna bakalım.
Unimog 406-416 serisinde motor-şanzıman aktarmasında 2 farklı tip vardır:
1- Normal. Düz, bildiğimiz manuel motor-şanzıman aktarması
2- Tork konvertör
Tork konvertör
Tork konvertörlü aktarma simit şeklinde bir viskoz kaplinle sağlanır. Tork konvertörlü modeller bu iş için büyük miktarda yağ kullanır,. Aracın ön kısmında bir hidrolik yağ soğutucusu bulunur. Tork konvertörü için tamamen olmasa da bir çeşit otomatik vites gibi davranır desek yalan olmaz.
Maksimum hangi viteste gitmek istiyorsanız o vitese takar, aracı kaldırırsınız. Araç o vitese kadar otomatik olarak vitesleri yükseltir, o vitesten ileriye geçmez. O viteste debriyaja basmadan durabilir, tekrar kalkabilirsiniz.
Ağır yükleri çekmek için en ideal aktarma tipidir. Çekeceğiniz yükün miktarına göre uygun vitese takıp yol alabilrsiniz. Alışması biraz zaman alır, fakat kullanımı çok kolaydır. Yanlış kullanıp arıza yaptırdığınızda ise masrafı büyüktür.
Tork konverörü nasıl bir şeydir peki, iki fotoğraf koyalım aşağıya:
Aşağıda göreceğiniz UG2/27 şanzımanın 6 vitesli versiyonu ve 2x4 versiyonunun standart aktarmalı tipleri olduğu gibi tork konvertörlü tipleri de vardır.
Bildiğimiz motor-şanzıman aktarımının bir de böyle tork konvertörlü modeli var işte. Kısaca bu kadar.
Şanzımanlar
Şimdi şanzımanlara bir bakalım.
"Unimog ne tür bir araçtır?" başlıklı yazımda belirttiğim gibi, Unimog şanzımanlarında bir çeşit Unimog geleneği vardır:
İki grup, dörtlü vites, ve yön vitesi.
Vitesleri sırasıyla atmaya başladığınızda ilk grubun son vitesinden ikinci grubun ilk vitesine geçerek devam eder.
Unimog 406-416 serisinde 3 farklı şanzıman var dersek bu doğru olmaz.
Şanzıman aslında tek tiptir ve bu şanzımanda toplam 8 ileri vites vardır. Fakat 3 ayrı versiyon şeklinde sunulmuştur:
- 6 vites
- 2x4 vites
- 20 vites (6 vites + Cascade box)
Peki bu üç farklı versiyon nasıl oluyor?
İzah edelim:
6 vitesli versiyon, ilk grubun 3. ve 4. viteslerini kullanamadan ikinci gruba devam eder.
6 vitesli versiyon ile 2x4 vitesli versiyonun sadece shift plate'leri farklıdır. 6 vitesli versiyonun üst plate'ini modifiye ederseniz 2x4 vitesli olur.
6 vitesli versiyonun önüne eklenmiş ekstra bir redüksiyon grubu ile 20 vitesli versiyon oluşturulmuştur. ( 6 vites + Cascade box )
6 Vites Şanzıman
Bildiğimiz düz 6 vites şanzımandır. Peki, yukarıda iki grup, dörtlü vites dedik, nasıl 6 vites oluyor? Bakalım:
Bu şanzımanda vites geçişi I-H paternlidir. İki adet dörtlü gruptan oluşur, fakat ilk grupdan ikinci gruba geçerken ilk grubun 3 ve 4. viteslerini kullanamaz. 1 ve 2 ilk gruptadir, 3, 4, 5 ve 6 ikinci grupta. Yön vitesini geriye aldığınızda ilk gruptaki 1. ve 2. vitesi kullanır.
Vites kollarının daha çok fotoğrafı şu yazıda:
Mercedes Benz Unimog 406 416 421 Vites Kolları
20 Vites Şanzıman (6 vites + Cascade box)
Yukarıda bahsettiğim 6 vites şanzımana daha yavaş hızlarda gitmeyi sağlayan redüksiyon dişli grupları eklenerek dizayn edilmiştir.
"Cascade" kelimesini geçişli demek yerine "alt gruplu" diye tercüme etmeyi doğru buluyorum.
Nedir?
Ana vites grubunuz vardır, onun önüne bir de Cascade eklenmiştir. Bu Cascade, üç ayrı redüksiyon dişli grubu içerir:
1- Orta yavaş grup (Intermediate)
2- Çok yavaş grup (Crawler - Sürüngen)
3- Süper yavaş grup (Super-crawler - Salyangoz)
Cascade'in de kendine ait bir kolu vardır, bu kolla bu 3 yavaş gruptan birini seçebilirsiniz.
Şimdi, normal 6 ana vites kolunuzdan başka ilave bir kol daha vardır ki, bu "cascade"i ana gruba bağlayıp ayırmayı sağlar.
Bu kolu kullanarak bağladınız diyelim (Cascade engage).
Cascade'in kendi koluyla da üç ayrı yavaş gruptan birini seçtiniz.
Artık ana vites kolunuzla attığınız viteslerde eski hızlarınız yerine cascade'de seçtiğiniz grubun hızıyla gitmeye başlarsınız.
Cascade'de Intermediate'i seçerseniz ana vitesleriniz 6'ya kadar orta yavaş vitesler haline gelir.
Cascade'de Crawler'ı seçerseniz ana vitesleriniz 4'e kadar çok yavaş vitesler haline gelir, fakat 5 ve 6'yı kullanamazsınız.
Cascade'de Super-crawler'ı seçerseniz ana vitesleriniz 4'e kadar süper yavaş vitesler haline gelir, fakat 5 ve 6'yı kullanamazsınız.
Yön vitesini geriye takarsanız, ana ve alt bütün gruplarda ve bu grupların hızlarına göre ikişer adet geri vitesiniz olur.
Bu şanzımanın sahip olduğu çok yavaş hızlar ağır yükler çekmek için değildir. Çok yavaş şekilde ilerleyen kar küreme, yol temizleme ve benzeri işler içindir. En düşük viteslerde en düşük hızlarda ağır yükler çekmeye kalkarsanız, kaba tabirle şanzımanı kucağınıza alma ihtimaliniz yüksektir.
Kısaca bu da böyle.
Vites kollarının daha çok fotoğrafı şu yazıda:
Mercedes Benz Unimog 406 416 421 Vites Kolları
8 Vites Şanzıman (2x4)
Vites geçişi H paternlidir. İki grup dörtlü vitestir. 4 vitesli ağır grup (Low range) ve 4 vitesli seri grup (High range). 4 - 5 - 6 şeklinde devam etmez.
Ana vites koluna ilaveten bu iki grup arasında geçiş yapmayı sağlayan bir kol bulunur. Low range'i yani ağır grubu seçerseniz ana vites kolunuzu 4 ağır vites olarak kullanırsınız. Seri grubu seçerseniz, ana vites kolunuzu 4 seri vites olarak kullanırsınız. 4 geri vites vardır ve ağır grupta yer alır.
2x4 vites şanzıman da bu şekilde.
Vites kollarının daha çok fotoğrafı şu yazıda:
Mercedes Benz Unimog 406 416 421 Vites Kolları
SON SÜRATLER
Şimdi gelelim kaç devirde, hangi ebad lastikle hangi viteste kaçla gideriz meselesine...
Yazının bu kısmında az önce anlatmaya çalıştığım şanzıman tiplerinin standart ve özel aks oranlarını hazırladım.
Buyrun....
- Unimog 416 - 6 vites (Normal veya tork konvertörlü) - Standart 6.527 Aks oranı
- Unimog 416 - 6 vites (Normal) - Özel 6.061 Aks oranı
- Unimog 416 - 6 vites (Normal) - Özel 5.308 Aks oranı
- Unimog 416 - 6 Vites + Cascade box - Standart 6.527 Aks oranı
- Unimog 416 - 6 Vites + Cascade box - Özel 6.061 Aks oranı
- Unimog 416 - 2 x 4 vites (Normal veya tork konvertörlü) - Standart 6.527 Aks oranı
- Unimog 416 - 2 x 4 vites (Normal) - Özel 6.061 Aks oranı
- Unimog 416 - 2 x 4 vites (Normal) - Özel 5.308 Aks oranı
6 VİTES
Unimog 416
6 vites (Normal veya tork konvertörlü)
6.527 Standart Aks Oranı
AKS ORANLARI
Difransiyel: 3.143
Hub redüksiyon: 2.077
Toplam aks oranı: 6.527
ŞANZIMAN: UG2/27
VERSİYON: 6 vites (Normal veya tork konvertörlü)
6 İleri
2 Geri
ŞANZIMAN ORANLARI:
1.: 14.53:1
2.: 8.66:1
3.: 4.50:1
4.: 2.69:1
5.: 1.65:1
6.: 1.00:1
| Normal viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 5.01 | 9.07 | 16.16 | 29.25 | 44.19 | 72.78 | 6.26 | 11.33 |
| 12.5-20 Lastikle | 5.33 | 9.65 | 17.20 | 31.13 | 47.03 | 77.46 | 6.66 | 12.06 |
Unimog 416
6 vites (Normal)
6.061 Özel Aks Oranı
AKS ORANLARI
Difransiyel: 3.143
Hub redüksiyon: 1.929
Toplam aks oranı: 6.061
ŞANZIMAN: UG2/27
VERSİYON: 6 vites (Normal veya tork konvertörlü)
6 İleri
2 Geri
ŞANZIMAN ORANLARI:
1.: 14.53:1
2.: 8.66:1
3.: 4.50:1
4.: 2.69:1
5.: 1.65:1
6.: 1.00:1
| Normal viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 5.41 | 9.69 | 17.45 | 31.58 | 47.71 | 78.58 | 6.76 | 12.24 |
| 12.5-20 Lastikle | 5.82 | 10.53 | 18.77 | 33.98 | 51.33 | 84.54 | 7.27 | 23.17 |
Unimog 416
6 vites (Normal)
5.308 Özel Aks Oranı
AKS ORANLARI
Difransiyel: 2.555
Hub redüksiyon: 2.077
Toplam aks oranı: 5.308
ŞANZIMAN: UG2/27
VERSİYON: 6 vites (Normal veya tork konvertörlü)
6 İleri
2 Geri
ŞANZIMAN ORANLARI:
1.: 14.53:1
2.: 8.66:1
3.: 4.50:1
4.: 2.69:1
5.: 1.65:1
6.: 1.00:1
| Normal viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 6.16 | 11.17 | 19.90 | 36.03 | 54.43 | 89.64 | 7.71 | 13.96 |
| 12.5-20 Lastikle | 6.78 | 12.27 | 21.89 | 39.63 | 59.86 | 98.59 | 8.48 | 15.35 |
20 VİTES CASCADE
Unimog 416
6 Vites + Cascade box
6.527 Standart Aks oranı
AKS ORANLARI
Difransiyel: 3.143
Hub redüksiyon: 2.077
Toplam aks oranı: 6.527
ŞANZIMAN: UG2/27
VERSİYON: 6 Vites + Cascade box (Toplam 20 ileri - Toplam 8 geri)
Normal vitesler: 6 ileri - 2 geri
Orta vitesler: 6 ileri - 2 geri
Sürüngen vitesler: 4 ileri - 2 geri
Salyongoz vitesler: 4 ileri - 2 geri
ŞANZIMAN ORANLARI
Normal
1.: 14.53:1
2.: 8.66:1
3.: 4.50:1
4.: 2.69:1
5.: 1.65:1
6.: 1.00:1
Orta
1.: 18.45:1
2.: 10.99:1
3.: 5.71:1
4.:3.41:1
5.: 2.09:1
6.: 1.27:1
Sürüngen
1.: 67.85:1
2.: 40.44:1
3.: 21.00:1
4.: 12.56:1
5.: Bloke
6.: Bloke
Salyangoz
1.: 623.05:1
2.: 371.34:1
3.: 192.95:1
4.: 115.34:1
5.: Bloke
6.: Bloke
| Normal viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 5.01 | 9.07 | 16.16 | 29.25 | 44.19 | 72.78 | 6.26 | 11.33 |
| 12.5-20 Lastikle | 5.33 | 9.65 | 17.20 | 31.13 | 47.03 | 77.46 | 6.66 | 12.06 |
| Orta viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 3.97 | 7.19 | 12.81 | 23.20 | 35.04 | 57.71 | 4.96 | 8.99 |
| 12.5-20 Lastikle | 4.21 | 7.62 | 13.58 | 24.59 | 37.14 | 61.17 | 5.26 | 9.53 |
| Sürüngen viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 1.07 | 1.94 | 3.46 | 6.27 | ---- | ---- | 1.34 | 2.43 |
| 12.5-20 Lastikle | 1.13 | 2.06 | 3.67 | 6.65 | ---- | ---- | 1.42 | 2.58 |
| Salyangoz viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 0.117 | 0.211 | 0.377 | 0.682 | ---- | ---- | 0.146 | 0.264 |
| 12.5-20 Lastikle | 0.124 | 0.224 | 0.400 | 0.723 | ---- | ---- | 0.155 | 0.280 |
Unimog 416
6 Vites + Cascade box
6.061 Özel Aks oranı
AKS ORANLARI
Difransiyel: 3.143
Hub redüksiyon: 1.929
Toplam aks oranı: 6.061
ŞANZIMAN: UG2/27
VERSİYON: 6 Vites + Cascade box (Toplam 20 ileri - Toplam 8 geri)
Normal vitesler: 6 ileri - 2 geri
Orta vitesler: 6 ileri - 2 geri
Sürüngen vitesler: 4 ileri - 2 geri
Salyongoz vitesler: 4 ileri - 2 geri
ŞANZIMAN ORANLARI
Normal
1.: 14.53:1
2.: 8.66:1
3.: 4.50:1
4.: 2.69:1
5.: 1.65:1
6.: 1.00:1
Orta
1.: 18.45:1
2.: 10.99:1
3.: 5.71:1
4.:3.41:1
5.: 2.09:1
6.: 1.27:1
Sürüngen
1.: 67.85:1
2.: 40.44:1
3.: 21.00:1
4.: 12.56:1
5.: Bloke
6.: Bloke
Salyangoz
1.: 623.05:1
2.: 371.34:1
3.: 192.95:1
4.: 115.34:1
5.: Bloke
6.: Bloke
| Normal viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 5.41 | 9.69 | 17.45 | 31.58 | 47.71 | 78.58 | 6.76 | 12.24 |
| 12.5-20 Lastikle | 5.82 | 10.53 | 18.77 | 33.98 | 51.33 | 84.54 | 7.27 | 23.17 |
| Orta viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 3.97 | 7.19 | 12.81 | 23.20 | 35.04 | 57.71 | 4.96 | 8.99 |
| 12.5-20 Lastikle | 4.21 | 7.62 | 13.58 | 24.59 | 37.14 | 61.17 | 5.26 | 9.53 |
| Sürüngen viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 1.07 | 1.94 | 3.46 | 6.27 | ---- | ---- | 1.34 | 2.43 |
| 12.5-20 Lastikle | 1.13 | 2.06 | 3.67 | 6.65 | ---- | ---- | 1.42 | 2.58 |
| Salyangoz viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | R-1 | R-2 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 0.117 | 0.211 | 0.377 | 0.682 | ---- | ---- | 0.146 | 0.264 |
| 12.5-20 Lastikle | 0.124 | 0.224 | 0.400 | 0.723 | ---- | ---- | 0.155 | 0.280 |
2x4 VİTES
Unimog 416
2 x 4 vites (Normal veya tork konvertörlü)
Standart 6.527 Aks oranı
AKS ORANLARI
Difransiyel: 3.143
Hub redüksiyon: 2.077
Toplam aks oranı: 6.527
ŞANZIMAN: UG2/27
VERSİYON: 2 x 4 vites (Normal veya tork konvertörlü) - (Toplam 8 ileri - 4 geri)
Seri vitesler: 4 ileri
Ağır vitesler: 4 ileri - 4 geri
ŞANZIMAN ORANLARI
Ağır grup
1.: 14.53:1
2.: 8.66:1
3.: 5.31:1
4.: 3.23:1
Seri grup
1.: 4.50:1
2.: 2.69:1
3.: 1.65:1
4.: 1.00:1
| Seri viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 |
|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 16.16 | 29.15 | 44.19 | 72.78 |
| 12.5-20 Lastikle | 17.20 | 31.13 | 47.03 | 77.46 |
| Ağır viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | R-1 | R-2 | R-3 | R-4 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 5.01 | 9.07 | 13.70 | 22.55 | 6.26 | 11.13 | 17.12 | 28.20 |
| 12.5-20 Lastikle | 5.33 | 9.65 | 14.58 | 24.00 | 6.66 | 12.06 | 18.22 | 30.01 |
Unimog 416
2 x 4 vites (Normal)
6.061 Özel Aks oranı
AKS ORANLARI
Difransiyel: 3.143
Hub redüksiyon: 1.929
Toplam aks oranı: 6.061
ŞANZIMAN: UG2/27
VERSİYON: 2 x 4 vites (Normal veya tork konvertörlü) - (Toplam 8 ileri - 4 geri)
Seri vitesler: 4 ileri
Ağır vitesler: 4 ileri - 4 geri
ŞANZIMAN ORANLARI
Ağır grup
1.: 14.53:1
2.: 8.66:1
3.: 5.31:1
4.: 3.23:1
Seri grup
1.: 4.50:1
2.: 2.69:1
3.: 1.65:1
4.: 1.00:1
| Seri viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 |
|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 17.45 | 31.58 | 47.58 | 78.58 |
| 12.5-20 Lastikle | 18.77 | 33.98 | 51.38 | 84.54 |
| Ağır viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | R-1 | R-2 | R-3 | R-4 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 5.41 | 9.79 | 14.79 | 22.55 | 6.76 | 12.24 | 18.49 | 30.45 |
| 12.5-20 Lastikle | 5.82 | 10.53 | 15.91 | 24.00 | 7.27 | 13.17 | 19.89 | 32.76 |
Unimog 416
2 x 4 vites (Normal)
5.308 Özel Aks oranı
AKS ORANLARI
Difransiyel: 2.555
Hub redüksiyon: 2.077
Toplam aks oranı: 5.308
ŞANZIMAN: UG2/27
VERSİYON: 2 x 4 vites (Normal veya tork konvertörlü) - (Toplam 8 ileri - 4 geri)
Seri vitesler: 4 ileri
Ağır vitesler: 4 ileri - 4 geri
ŞANZIMAN ORANLARI
Ağır grup
1.: 14.53:1
2.: 8.66:1
3.: 5.31:1
4.: 3.23:1
Seri grup
1.: 4.50:1
2.: 2.69:1
3.: 1.65:1
4.: 1.00:1
| Seri viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 |
|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 19.90 | 36.03 | 54.44 | 89.64 |
| 12.5-20 Lastikle | 21.89 | 39.63 | 59.87 | 98.59 |
| Ağır viteslerde | 1 | 2 | 3 | 4 | R-1 | R-2 | R-3 | R-4 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10.5-20 Lastikle | 6.17 | 11.17 | 16.87 | 27.78 | 7.71 | 13.96 | 21.09 | 34.73 |
| 12.5-20 Lastikle | 6.78 | 12.28 | 18.55 | 30.55 | 8.48 | 15.35 | 23.19 | 38.20 |
Yorumlar
Verdiğiniz bilgiler için…
Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim.
Yeni yorum ekle